آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
بیانات آیت الله تبریزیان پیرامون ” آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید ” در سلسله دروس طب اسلامی مورخ 96/02/19 بشرح ذیل می باشد:
مسئله‌ی سویق خیلی مهم است و افرادی بیماران را فقط با سویق درمان می‌کنند. اگر کسی مهارت پیدا بکند بیشتر بیماری ها را با سویق درمان می‌کند و نیازی به دارو نیست.
یکی از منافع سویق درمان همه‌ی بیماری ها است. از روایات استفاده می‌شود سویق می‌تواند برای همه بیماری ها مفید باشد.
در روایت آمده است:
السَّوِیقُ لِمَا شُرِبَ لَه[1]
یعنی سویق برای هر نیتی درمان و مفید است.
در مورد آب زمزم هم این عبارت آمده است. روایات «لما شرب له» را معنا می‌کنند. یعنی اگر برای گرسنگی آب زمزم خورده بشود سیر می‌شود و اگر برای سیری آب زمزم خورده بشود، غذا هضم می‌شود و اگر برای بیماری سرفه خورده بشود، سرفه درمان می‌شود یا اگر برای سردرد خورده بشود، خوب می‌شود..
بنابراین سویق هم اگر برای سردرد یا گرسنگی یا سیری یا سرفه و مانند آن مصرف شود مفید خواهد بود.
سویق برای درمان تمام بیماری ها است به شرط اینکه نیت آن بیماری بشود.
در روایت آمده است:
مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ مِنْ شَرْبَهٍ لِمَرَضٍ شَفَاهُ اللَّهُ أَوْ لِجُوعٍ أَشْبَعَهُ اللَّهُ أَوْ لِحَاجَهٍ قَضَاهَا اللَّهُ[2]
یعنی آب زمزم برای هر نیتی مفید است اگر برای بیماری نوشیده بشود خداوند شفاء می‌دهد و اگر برای گرسنگی نوشیده شود خداوند سیر می‌کند و اگر برای حاجتی نوشیده شود خداوند آن حاجت را برآورده می‌کند.
سویق برای بلغم خوب است. سویق صفراء و سوداء و بلغم را درمان می‌کند و تنها غلبه‌ی دم می‌ماند که آن هم با سویق عدس درمان می‌شود.
بنابراین سویق غلبه‌ی طبایع چهارگانه را درمان می‌کند.
در روایت آمده است: آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
ثَلَاثُ رَاحَاتِ سَوِیقٍ جَافٍّ عَلَى الرِّیقِ یُنَشِّفُ الْبَلْغَمَ وَ الْمِرَّهَ حَتَّى لَا یَکَادَ یَدَعُ شَیْئاً[3]
یعنی سه کف سویق خشک در ناشتا بلغم و مره را خشک می‌کند به گونه ای که هیچ چیزی باقی نمی‌گذارد.
احتمال دارد که بلغم و مره در معده مراد باشد زیرا روایتی داریم که این دو را به معده مقید می‌کند ولی این روایت مطلق است.
بلغم و صفره مایع است و در خون جریان دارد، مثلا فضولات کیسه‌ی صفراء مایع است ولی به خصوص سوداء خشک است و مسکن خشکی است.
«نشف» به معنای خشک کردن است. خشکی و گرمی به چه معنا است؟ صفراء دمای سی و هفت درجه مانند باقی بدن دارد ولی گرم است یعنی انسان احساس گرمی درونی می‌کند. این مسئله وجدانی است و قابل شک و تردید نیست.
گرمی و خشکی به معنای احساس گرمی و خشکی بدن است.
سویق اگر مطلق باشد، به سویق گندم و جو منصرف است ولی اگر سویق با قید آمده باشد همان قید ملاک است.
اینکه سویق گویا چیزی از بلغم و صفراء و سوداء باقی نمی‌گذارد به این معنا است که این غلبه ها را از ریشه درمان می‌کند.
سویق تب را برطرف می‌کند. آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
در روایت آمده است:
امْلَئُوا جَوْفَ الْمَحْمُومِ مِنَ السَّوِیقِ یُغْسَلُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یُسْقَى عَنْهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ یُحَوَّلُ مِنْ إِنَاءٍ إِلَى إِنَاء[4]
یعنی درون شخصی که تب دارد را از سویقی که سه مرتبه شسته شده است پر کنید ….
سویق تقویت کننده‌ی دو ساق پا است.
در روایت آمده است:
السَّوِیقُ إِذَا غَسَلْتَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ قَلَّبْتَهُ مِنْ إِنَائِهِ إِلَى إِنَاءٍ آخَرَ فَهُوَ یَذْهَبُ بِالْحُمَّى وَ یُنْزِلُ الْقُوَّهَ فِی السَّاقَیْنِ وَ الْقَدَمَیْن[5]
یعنی اگر سویق را هفت مرتبه بشوئی و از یک ظرف به ظرف دیگر منتقل کنی تب را برطرف می‌کند و نیرو را در ساق ها و قدم ها نازل می‌کند.
به همین جهت سویق نشسته برای تقویت گردن و دستان و قسمت بالای بدن انسان مفید است و سویق شسته شده تقویت پاها و پائین تنه است.
اگر کسی ضعف در پاها دارد باید سویق شسته شده مصرف کند و اگر شخصی شانه ها و گردن های ضعیف دارد باید سویق خشک مصرف کند و اگر کسی در تمام بدن ضعف دارد باید هر دو سویق را مصرف کند.
بعد از آماده شدن سویق باید با آب سرد شسته بشود. بعد از اضافه کردن آب باید اجازه داده شود تا سویق ته نشین بشود بعد از آن آب آن خالی بشود. این کار هفت مرتبه تکرار می‌شود.
همه‌ی خواص سویق مربوط به سویق خشک است.
سویق پیسی و بهک را درمان می‌کند. آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
در روایت آمده است:
السَّوِیقُ الْجَافُ یَذْهَبُ بِالْبَیَاض[6]
یعنی سویق خشک سفیدی را می‌برد.
هر سفیدی برطرف می‌شود مانند لکه های سفیدی که براثر آفتاب به وجود آمده است.
سویق گرمی بدن را خاموش می‌کند.
در روایت آمده است:
أَنَّ السَّوِیقَ إِذَا شُرِبَ عَلَى الرِّیقِ وَ هُوَ جَافٌّ أَطْفَأَ الْحَرَارَهَ وَ سَکَّنَ الْمِرَّهَ وَ إِذَا لُتَّ لَمْ یَفْعَلْ ذَلِک[7]
یعنی همانا سویق اگر ناشتا و خشک مصرف شود گرمی بدن را خاموش می‌کند و صفراء و سوداء را تسکین می‌دهد.
سویق پوست را نازک می‌کند. آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
افرادی که دوست دارند پوست نازکی داشته باشند، سویق را با روغن زیتون مصرف کنند.
سویق عمل همبستری را زیاد می‌کند.
در روایت آمده است:
شُرْبُ السَّوِیقِ بِالزَّیْتِ یُنْبِتُ اللَّحْمَ وَ یَشُدُّ الْعَظْمَ وَ یُرِقُّ الْبَشَرَهَ وَ یَزِیدُ فِی الْبَاه[8]
یعنی نوشیدن سویق با روغن زیتون گوشت می‌رویاند و استخوان را محکم می‌کند و پوست را نازک می‌کند و عمل همبستری را زیاد می‌کند.
سویق را می‌توان با عسل و حلوا هم مصرف کرد ولی سویق خشک بیشتر تاکید شده است.
شاید سمنو مشابه این سویق باشد. آرد را تفت می‌دهند، بعد از قهوه ای رنگ شدن، روغن زیتون را روی آن می‌ریزند و بعد از آن شکر یا عسل روی آن می‌ریزند و یک غذای مقوی برای عروس و داماد استفاده می‌کنند که از این روایت گرفته شده است.
در روایت آمده است که سویق با شکر انسان را در عمل جنسی سرد می‌کند. جوان هایی که شهوت آن ها زیاد است، سویق با شکر بخورند یا سویق عدس که خیلی سرد است بخورند.
سویق برای کودکان مفید است.
در روایت آمده است:
اسْقُوا صِبْیَانَکُمُ السَّوِیقَ فِی صِغَرِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ یُنْبِتُ اللَّحْمَ وَ یَشُدُّ الْعَظْمَ وَ قَالَ مَنْ شَرِبَ سَوِیقاً أَرْبَعِینَ صَبَاحاً امْتَلَأَتْ کَتِفَاهُ قُوَّه[9]
یعنی به فرزندان خود در کودکی سویق بدهید ….
مرزی برای کودک تعیین نکرده است. امروزه در طب جدید می‌گویند شش ماه به بعد می‌توان به کودک چیزی غیر از شیر مادر داد ولی در طب اسلامی مرزی برای این امر تعیین نشده است.
از بنده می‌پرسند که آیا به کودک یک ماهه می‌توان سویق داد؟ بنده با تمسک به اطلاق این روایت می‌گویم اشکالی ندارد ولی به مقدار کم بدهند.
اگر به بچه ها سویق بدهند، رشدشان سریع می‌شود و استخوان های آن ها محکم می‌شود و چاق می‌شوند ولی برای بچه باید با آب یا با شیر مادر حل کنند و مانند «سرلاک» به بچه بدهند.
بله، البته اگر در موردی مثلا در یک بچه‌ی بیست روزه مشکلی پیش بیاید حمل بر همان مورد می‌شود ولی اگر مشکل نوعی بود حکم کلی می‌دهیم.
این روایت می‌گوید بچه‌ی کوچک در کنار شیر می‌تواند فقط سویق بخورد و نه غذای دیگری بلکه ما امر به دادن سویق به کودک شده ایم زیرا «اطعموا» صیغه‌ی امر است.
کودک حتی در شکم مادر هم باید سویق بخورد. آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
در روایت آمده است:
کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ ع فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ یُولَدُ الْوَلَدُ فَیَکُونُ فِیهِ الْبُلْهُ وَ الضَّعْفُ فَقَالَ مَا یَمْنَعُکَ مِنَ السَّوِیقِ اشْرَبْهُ وَ مُرْ أَهْلَکَ بِهِ فَإِنَّهُ یُنْبِتُ اللَّحْمَ وَ یَشُدُّ الْعَظْمَ وَ لَا یُولَدُ لَکُمْ إِلَّا الْقَوِی[10]
یعنی نزد امام صادق سلام الله علیه بودم مردی به او عرض کرد ای فرزند پیامبر برای ما فرزندی متولد می‌شود که در آن کم عقل و ضعف وجود دارد فرمود چرا سویق نمی‌خوری خودت بخور و به خانم خود امر کن تا سویق بخورد زیرا گوشت می‌رویاند و استخوان ها را محکم می‌کند و برای شما متولد نمی‌شود مگر اینکه قوی باشد.
امروزه یک سوم بچه های متولد شده یا مشکل مغزی و هوشی دارند که به آن ها اوتیسم و فلج مغزی می‌گویند یا مشکل بدی و حرکتی دارند که به آن ها سی پی و فلج می‌گویند که راه علاج آن سویق خوردن پدر و مادر و زن حامله است. در اینصورت امام صادق سلام الله علیه ضمانت داده است که بچه سالم باشد.
سویق حتی از معلولیت های ناشی از ازدواج فامیلی هم پیشگیری می‌کند. آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
از بنده می‌پرسند که در ازدواج فامیلی آیا اقدام برای فرزند انجام بدهیم؟ می‌گویم سویق بخورید و بدون هیچ ترسی اقدام کنید زیرا امام صادق سلام الله علیه ضمانت کرده است.
البته می‌گوییم قبل از بارداری حداقل دو هفته سویق بخورند و بعد از بارداری حداقل یک ماه سویق بخورند ولی خانم ها در دوران بارداری زیاد هم سویق نخورند زیرا سبب رشد زیاد بچه می‌شود و مشکلاتی به همراه دارد.
افرادی ضعیف و ناتوان باید سویق بخورند تا ضعف و رشد آن ها جبران بشود.
سویق سبوس دارد و درمان یبوست است. به خصوص سویق جو که حتما درمان یبوست است.
سبوس در سویق باید از جهت وزنی مساوی با آرد باشد.
سویق جو برای «برسام» یعنی التهاب پرده‌ی دیافراگم که بیماری سختی است و موجب هزیان گویی است درمان خوبی است.
در روایت آمده است:
مَرِضَ بَعْضُ رُفَقَائِنَا بِمَکَّهَ وَ بُرْسِمَ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَعْلَمْتُهُ فَقَالَ لِی اسْقِهِ سَوِیقَ الشَّعِیرِ فَإِنَّهُ یُعَافَى إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ هُوَ غِذَاءٌ فِی جَوْفِ الْمَرِیضِ قَالَ فَمَا سَقَیْنَاهُ السَّوِیقَ إِلَّا یَوْمَیْنِ أَوْ قَالَ مَرَّتَیْنِ حَتَّى عُوفِیَ صَاحِبُنَا[11]
یعنی سیف تمار می‌گوید بعضی از رفیقان ما در مکه به بیماری برسام مبتلا شدند پس نزد امام صادق سلام الله علیه داخل شدم و به او اطلاع دادم فرمود به آن ها سویق جو بنوشان زیرا خوب می‌شوند انشاءالله و سویق جو برای مریض غذا است سیف تمار می‌گوید فقط دو روز یا دو بار سویق به آن ها نوشاندیم تا اینکه خوب شدند.
معلوم می‌شود سویق جزء غذاهای سریع الاثر است و زود اثر می‌کند.
برسام تشدید تب است در روایت آمده است: آنچه که باید از خواص سویق بدانید تا سلامت بمانید
الْحُمَّى الصُّلْبَهِ الشَّدِیدَهِ الَّتِی یُتَخَوَّفُ عَلَى صَاحِبِهَا الْبِرْسَام[12]
یعنی تب سخت و شدیدی که برای صاحبش ترس از برسام وجود دارد.
علامت برسام درد شدید در ناحیه‌ی پایین سینه هنگام نفس کشیدن است.
مراحل نهایی برسام منجر به هزیان گویی می‌شود و اگر به هزیان گویی برسد از بیماری های شوم است و در روایت آمده است که امام حسین سلام الله علیه به برسام مبتلا شد ولی به هزیان گویی نرسید.
وقتی انسان بیمار می‌شود به خصوص اگر بیماری تب باشد، بدن غذا را جذب نمی‌کند و از غذا استفاده نمی‌کند به همین جهت لاغر و کم خون و ناتوان و ضعیف می‌شود، در اینجا امام سلام الله علیه می‌فرماید سویق داخل بدن تغذیه است یعنی جذب بدن می‌شود و بدن از آن استفاده می‌کند.
منابع:
- المحاسن، برقی، ج2، ص488.
- بحارالانوار، علامه مجلسی، ج57، ص45.
- الکافی، کلینی، ج6، ص306، ط اسلامیه.
- المحاسن، برقی، ج2، ص490.
- المحاسن، برقی، ج2، ص490.
- المحاسن، برقی، ج2، ص489.
- الکافی، کلینی، ج6، ص307، ط اسلامیه.
- الکافی، کلینی، ج6، ص306، ط اسلامیه.
- المحاسن، برقی، ج2، ص489.
- طب الائمه، ابن سابور الزیات نیشابوری، ص88.
- الکافی، کلینی، ج6، ص307، ط اسلامیه.
- طب الائمه، ابن سابور الزیات نیشابوری، ص75.
