بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
بیانات آیت الله تبریزیان پیرامون ” بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی ” در سلسله دروس طب اسلامی خود مورخ 96/02/13 بشرح ذیل می باشد:
انسان امروزی بیشتر غذای گیاهی مصرف می‌کند زیرا انسان امروزی غذاهای گیاهی را با ادویه جات و چیزهای دیگر خوشمزه می‌کند و به خاطر گرانی گوشت، کمتر گوشت مصرف می‌کند.
عرض شد پیامبر صلی الله علیه و آله گوشت را دوست داشت و زیاد گوشت مصرف می‌کرد و فرمود:
نَحْنُ مَعَاشِرَ الْأَنْبِیَاءِ قَوْمٌ لَحْمِیُّون[1]
یعنی ما جمعیت پیامبران گوشت را دوست داریم و زیاد گوشت می‌خوریم.
پیامبر صلی الله علیه و آله در سرزمینی بوده است که دامداری و گوشت فراوان بوده است و کشاورزی کمتر بوده است. در عین حال گوشت بهترین غذا نیست بلکه دیده ایم که اهل بیت علیهم لاسلام به غذاهای گیاهی تشویق می‌کنند و بعضی گیاهان مانند سرکه و روغن زیتون را غذای پیامبران معرفی می‌کنند.
به همین جهت در روایت آمده است: بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
کَانَ أَحَبُّ الْأَصْبَاغِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص الْخَلَ وَ الزَّیْتَ طَعَامَ الْأَنْبِیَاء[2]
یعنی محبوب ترین خورشت ها نزد پیامبر صلی الله علیه و آله سرکه و روغن زیتون است و این غذای انبیاء است.
«اصباغ» از «صبغ» به معنای خورشت است.
در قرآن آمده است:
﴿ وَ شَجَرَهً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَیْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغٍ لِلْآکِلین﴾[3]
یعنی و (نیز) درختى را که از طور سینا مى‌روید [درخت زیتون]، و از آن روغن و «نان خورش» براى خورندگان فراهم مى‌گردد (آفریدیم)
بیشترین غذای حضرت امیر سلام الله علیه گیاهی بوده است و گوشت خیلی کم مصرف می‌کرده است.
در روایت آمده است: بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع أَشْبَهَ النَّاسِ طِعْمَهً بِرَسُولِ اللَّهِ ص کَانَ یَأْکُلُ الْخُبْزَ وَ الْخَلَ وَ الزَّیْتَ وَ یُطْعِمُ النَّاسَ الْخُبْزَ وَ اللَّحْمَ[4]
یعنی حضرت امیر سلام الله علیه … نان و سرکه و روغن زیتون می‌خورد و به دیگران نان و گوشت می‌داد.
در روایت دیگر آمده است:
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الطَّعَامِ فَقَالَ عَلَیْکَ بِالْخَلِ وَ الزَّیْتِ فَإِنَّهُ مَرِی‌ءٌ فَإِنَّ عَلِیّاً ع کَانَ یُکْثِرُ أَکْلَهُ وَ إِنِّی أُکْثِرُ أَکْلَهُ وَ إِنَّهُ مَرِی‌ءٌ[5]
یعنی از امام صادق سلام الله علیه در مورد غذا پرسیدم فرمود برتو باد سرکه و روغن زیتون زیرا بدن از آن کاملا نفع می‌برد و حضرت علی سلام الله علیه زیاد از این غذا می‌خورد و من هم زیاد از این غذا می‌خورم و بدن از آن کاملا استفاده می‌کند.
داستان های زیادی وجود دارد که ائمه علیهم السلام به خوردن سرکه و روغن زیتون و بلکه حبوبات سفارش می‌کردند.
در روایات شش سرکه آمده است که سرکه انگور و خرما و انجیر جزء آن ها است.
در روایت آمده است: بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
أَیَّ شَیْ‌ءٍ تُطْعِمُ عِیَالَکَ فِی الشِّتَاءِ قُلْتُ اللَّحْمَ فَإِذَا لَمْ یَکُنِ اللَّحْمُ فَالزَّیْتَ وَ السَّمْنَ قَالَ فَمَا یَمْنَعُکَ عَنْ هَذَا الْکَرْکُورِ فَإِنَّهُ أَمْرَأُ شَیْ‌ءٍ فِی الْجَسَدِ یَعْنِی الْمُثَلَّثَهَ قَالَ وَ أَخْبَرَنِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّ الْمُثَلَّثَهَ یُؤْخَذُ قَفِیزُ أَرُزٍّ وَ قَفِیزُ حِمَّصٍ وَ قَفِیزُ بَاقِلَّى أَوْ غَیْرِهِ مِنَ الْحُبُوبِ ثُمَّ یُرَضُّ جَمِیعاً وَ یُطْبَخُ[6]
امام صادق صلی الله علیه و آله فرمود در زمستان به خانواده‌ی خود چه غذایی می‌دهی؟ عرض کردم گوشت و اگر گوشت نباشد روغن زرد و روغن زیتون فرمود چرا آش نمی‌خورید زیرا بهترین غذایی که در بدن هضم می‌شود آش است غذایی که از سه چیز تشکیل می‌شود یک اندازه برنج و به همین اندازه نخود و باقلا یا حبوبات دیگر مانند ماش و عدس و مانند آن سپس بکوبید و نرم کنید و بپزید.
دیدم که این غذا در بعضی شهرها مانند اصفهان درست می‌شود. حبوبات را نرم می‌کنند و نرم شده ها را می‌فروشند و می‌خرند و می‌پزند. غذایی شدیدا مقوی است.
پیامبر صلی الله علیه و اله فرمود به صورت مداوم گوشت نخورید بلکه یک روز گوشت و یک روز چیز دیگر بخورید و حضرت امیر سلام الله علیه گاهی نان و خرما و گاهی نان و انگور مصرف می‌کرد.
بنابراین غذاهای گیاهی هم سفارش شده است و مفید است.
صحبت راجع به غذاهای گیاهی است. امروزه غذای بیشتر مردم جهان گیاهی است. به غذاهای گیاهی طعم و رنگ می‌دهند و به عنوان جایگزین گوشت مصرف می‌کنند.
در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله هم غذای گیاهی بوده است و مردم را تشویق به مصرف غذاهای گیاهی می‌کرد تا تمام غذا، گوشت نباشد.
غذای گیاهی، در گذشته و امروز غذای عمده است.
قانون کلی در طب اسلامی، مصرف غذای مسلمانان است. انسان نباید غذای اجانب و بیگانگان را مصرف کند. تا وقتی مسلمانان از غذای خودشان استفاده کنند عزیز هستند.
اسلام در مسئله‌ی تغذیه، مسائل سیاسی هم در نظر می‌گیرد. عرض کردیم مثلا در تحریم گوشت خوک، علاوه بر مسائل بهداشتی، مسائل سیاسی هم در نظر گرفته شده است. خداوند می‌خواهد غذای مسلمانان با غذای مسیحیان و سایر مردم دنیا تفاوت داشته باشد. این مسئله منازعات و اختلافات را کم می‌کند. ما گوشت گوسفند یا شتر مصرف می‌کنیم ولی آن ها گوشت خوک مصرف می‌کنند.
به همین جهت در روایات آمده است تا جائی که ممکن است غذای اجانب خورده نشود بلکه غذای مسلمانان و غذای پیامبر صلی الله علیه و آله و غذای اهل بیت علیهم السلام خورده بشود. بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
این سفارشات آثار طبی خودش، علاوه بر آثار اقتصادی و سیاسی را دارد.
در روایت آمده است:
أَنَّ عَلِیّاً ع کَانَ لَا یُنْخَلُ لَهُ الدَّقِیقُ وَ کَانَ عَلِیٌّ ع یَقُولُ لَا تَزَالُ هَذِهِ الْأُمَّهُ بِخَیْرٍ مَا لَمْ یَلْبَسُوا لِبَاسَ الْعَجَمِ وَ یَطْعَمُوا أَطْعِمَهَ الْعَجَمِ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ ضَرَبَهُمُ اللَّهُ بِالذُّل[7]
یعنی همانا آرد برای مصرف حضرت امیر سلام الله علیه الک نمی‌شد (با سبوس مصرف می‌کرد) و می‌فرمود امت اسلامی در فراخی نعمت و در خیر و آرامش هستند تا وقتی که لباس های اجانب را نپوشند و غذای اجانب را نخورند هنگامی که از لباس و غذای اجانب مصرف کنند خداوند آن ها را ذلیل می‌کند.
مراد حضرت «اعراب» به تنهایی نیست زیرا عرب همه چیز مانند سوسمار و ملخ می‌خورد، بلکه کلمه‌ی «امت» آمده است و مراد «امت اسلامی» است. این قرینه است که مراد از «عجم» غیرمسلمان است. بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
خواری کشورهای اسلامی به جهت تقلید آن ها از غرب است. غذاهای غربی مانند پیتزا و اسنک و سوسیس و کالباس و لباس های غربی مانند کت و شلوار استفاده می‌کنند.
مسلمانان عبا و عمامه را کنار گذاشتند و کت و شلوار پوشیدند. متاسفانه الان ضعیف ترین امت در جهان، امت اسلامی است. امت اسلامی امروزه حرفی برای گفتن ندارد و بیشتر کشورهای عربی هم دست نشانده‌ی غرب هستند.
گاهی اوقات بحث بهداشتی و تغذیه ای است ولی ریشه‌ی سیاسی دارد. مثلا با تبدیل غذا، انسان خوار می‌شود. این همان چیزی است که قبلا عرض کردیم. خداوند می‌خواهد غذای آن ها با ما متفاوت باشد تا محتاج آن ها نباشیم و روی خودمان تکیه کنیم.
بنده قبلا احتمال دادم که گاهی اوقات بحث های طبی منشا سیاسی دارد که این روایت دلیل آن حرف است. ممکن است دلایل دیگری هم داشته باشد.
ممکن است سفارش غذایی، سفارش سیاسی هم باشد. بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
اگر امت اسلامی می‌خواهد خوار نباشد باید لباس و غذای اجنبی را کنار بگذارد و به سنت ها و سفارشات اسلامی عمل کند. یکی از رازهای این سفارش این است که اگر غذای اجنبی را بخورید بیمار می‌شوید و محتاج داروها و عمل جراحی و دانش آن ها می‌شوید.
مراد از «طعام العرب» طعام پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام است.
از این روایت استفاده می‌شود قانون بهداشتی این است که نباید سبوس را از آرد جدا کرد. متاسفانه امروزه بیشتر آردها بدون سبوس است و مصرف سبوس خیلی کم است. با توجه به روایات و به خصوص این روایت، انسان باید سبوس مصرف کند و اگر سبوس مصرف کند یا از سویق هایی مصرف کند که از پنجاه درصد سبوس تشکیل شده است، دیگر نیازمند مصرف مکمل های ویتامین b نخواهیم بود و اثر سبوس و سویق یقینا بهتر از مکمل های شیمیایی است.
معلوم می‌شود در زمان گذشته هم مردم آرد را الک می‌کردند و راوی تعجب می‌کند و می‌گوید سبوس را روی نان می‌بینم:
و فی یدیه رغیف أرى آثار قشار الشّعیر فی وجهه[8] بررسی غذاهای گیاهی در روایات طب اسلامی
یعنی در دستان حضرت امیر سلام الله علیه نانی بود که روی آن آثار پوست جو را می‌دیدم.
راوی به کنیز حضرت گفت چرا آرد را برای این پیرمرد الک نمی‌کنید؟ کنیز می‌گوید حضرت سلام الله علیه اجازه‌ی این کار را نمی‌دهد.
سبوس باعث قدرتمندی شخص می‌شود، ممکن است منشا قدرت جسمانی حضرت امیر سلام الله علیه علاوه بر قدرت روحی، غذای مصرفی حضرت سلام الله علیه باشد به گونه ای که درب خیبر را از جا برکند یا خانه‌ی کامل با دو اتاق را از جا بردارد.
غذاهای اسلامی که در این کتاب مطرح شده است اهمیت پیدا می‌کند زیرا امام سلام الله علیه می‌فرماید غذای عرب و اهل بیت علیهم السلام و مسلمانان باید خورده بشود.
منابع:
- مکارم الاخلاق، طبرسی، ص158.
- المحاسن، برقی، ج2، ص483.
- سوره مومنون، آیه20.
- الکافی، کلینی، ج6، ص328، ط اسلامیه.
- الکافی، کلینی، ج6، ص328، ط اسلامیه.
- الکافی، کلینی، ج6، ص320، ط اسلامیه.
- المحاسن، برقی، ج2، ص440.
- الغارات، ابراهیم الثقفی، ج2، ص707.
