۱۲ کاری که در حمام نباید انجام دهید + توضیحات
بیانات آیت الله تبریزیان پیرامون ” 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید! ” در سلسله دروس طب اسلامی خود مورخ 95/08/03 به شرح ذیل می باشد:
1. لطفا برای احترام به ملائکه بدون پوشش به حمام و رودخانه نروید!
در سفارش اول می‌فرماید لخت شدن هنگام استحمام در زیر آسمان لخت شدن خوب نیست حتی اگر کسی نباشد و کسی از آنجا عبور نکند.
ممکن است علت آن وجود ملائکه در هوا باشد زیرا فرموده اند که هوا هم اهل و ساکنانی دارد همانطور که ادرار از ارتفاع جائز نیست.
در روایات علتی برای لخت نشدن زیر آسمان نیامده است ولی در مورد لخت شدن در آب آمده است نباید صورت بگیرد زیرا آب هم ساکنانی از ملائکه دارد.
سفارش دوم این است که لخت وارد شدن در آب خوب نیست. علت آن هم وجود ساکنانی از ملائکه است و می‌بینند و اذیت می‌شوند.
در روایت آمده است: 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
نَهَى ص عَنِ الْغُسْلِ تَحْتَ السَّمَاءِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ[1]
یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله از غسل کردن زیر آسمان نهی فرمود مگر اینکه لنگی با تو باشد.
در روایت دیگر آمده است:
نَهَى عَنْ دُخُولِ الْأَنْهَارِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ فَقَالَ إِنَّ لِلْمَاءِ أَهْلًا وَ سُکَّانا[2]
یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله از دخول در آب نهی فرمود مگر اینکه با لنگ باشد زیرا برای آب اهل و ساکنانی وجود دارد.
در روایت دیگر آمده است:
إِنَ اللَّهَ کَرِهَ لَکُمْ أَیَّتُهَا الْأُمَّهُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِینَ خَصْلَهً وَ نَهَاکُمْ عَنْهَا إِلَى أَنْ قَالَ وَ کَرِهَ الْغُسْلَ تَحْتَ السَّمَاءِ بِغَیْرِ مِئْزَرٍ وَ کَرِهَ دُخُولَ الْأَنْهَارِ إِلَّا بِمِئْزَرٍ وَ قَالَ فِی الْأَنْهَارِ عُمَّارٌ وَ سُکَّانٌ مِنَ الْمَلَائِکَهِ[3]
یعنی همانا خداوند بیست و چهار خصلت را برای شما ناپسند دانست و شما را از آن ها نهی کرد تا جائیکه فرمود خداوند کراهت دارد که زیر آسمان بدون لنگ استحمام کند و بدون لنگ وارد رودخانه شدن و فرمود در رودخانه ها ساکنانی از ملائکه وجود دارد. 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
مهم این است که حمام سقف نداشته باشد ولو دیوار هم داشته باشد.
2. در حمام به هیچ وجه آب سرد نخورید که باعث سکته قلبی می شود
در حمام های عمومی مشاهده کردم که نوشابه می‌فروشند که کار درستی نیست زیرا بدن و هوا گرم است و با نوشیدنیِ سرد درون عدم تعادل داخل و بیرون بدن به وجود می‌آید و لخته ها به سمت قلب می‌رود و چه بسا موجب سکته‌ی قلبی می‌شود.
3. خوردن آب جو در حمام معده را فاسد می کند
خوردن فقاع در حمام سبب فساد معده است. آب جو مسلما حرام است ولی این تحریم طبی است علاوه بر حرمت شرعی است.
فقاع به معنای آب جویی است که مست کننده است. 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
4. ریختن آب سرد در حمام موجب سکته قلبی
امروزه در استخرها بعد از سُنای خشک خود را وارد آب سرد می‌کنند که خیلی بد است و ضرر جدی دارد و چه بسا موجب سکته بشود.
در روایت آمده است:
إِیَّاکَ وَ شُرْبَ الْمَاءِ الْبَارِدِ وَ الْفُقَّاعِ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُفْسِدُ الْمَعِدَهَ وَ لَا تَصُبَّنَ عَلَیْکَ الْمَاءَ الْبَارِدَ فَإِنَّهُ یُضْعِفُ الْبَدَن[4]
یعنی از خوردن آب سرد و فقاع در حمام بپرهیز زیرا موجب فساد معده می‌شود و روی خود آب سرد نریز زیرا بدن را ضعیف می‌کند.
5. به پشت دراز کشیدن در حمام ممنوع!
در روایت آمده است: 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
لَا تَسْتَلْقِ عَلَى قَفَاکَ فِیهِ فَإِنَّهُ یُورِثُ دَاءَ الدُّبَیْلَهِ وَ لَا تَضْطَجِعْ فِیهِ فَإِنَّهُ یُذِیبُ شَحْمَ الْکُلْیَتَیْن[5]
یعنی در حمام به پشت دراز نکش زیرا موجب بیماری شبیه آپاندیس می‌شود و در حمام دراز نکش زیرا قلوه پی را آب می‌کند.
قلوه پی همان غده‌ی آدرنال است. پی و چربی که اطراف کلیه است که به آن «غده‌ی فوق کلیوی» می‌گویند.
قلوه پی سبب قدرت و قوت انسان است و هورمون آدرنالین را ترشح می‌کند که نیرو و قوت صدای انسان را کم و زیاد می‌کند.
موقع خارج شدن ریختن آب سرد روی پاها اشکالی ندارد ولی برخی می‌گویند برای شادابی بدن ریختن آب سرد روی کل بدن در حمام خوب است و برای بیماری ها مفید است.
ما دائی داشتیم که دکتر بود و مقید بود بعد از حمام مفصل دوش آب سرد بگیرد و می‌گفت با این کار سلامتی به دست می‌آورم و قبل از پنجاه سالگی فوت کرد.
کلا ریختن آب سرد روی بدن در حمام نهی شده است.
6. سر را با اشیاء خشن نشورید 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
قدیم سر را با خاک گندم می‌شستن و کار درستی نیست و باعث خشن شدن صورت و از دست رفتن طراوت صورت می‌شود. گل سرشور نیز مشمول این روایت می‌شود.
در روایت آمده است:
إِیَّاکَ أَنْ تَغْسِلَ رَأْسَکَ بِالطِّینِ فَإِنَّهُ یُسَمِّجُ الْوَجْه[6]
یعنی از شستن سر با گِل بپرهیز زیرا صورت را زشت می‌کند.
شنا کردن در رودخانه اشکالی ندارد و حضرت امیر سلام الله علیه هر شب در رودخانه غسل می‌کرد تا برای نماز شب نشاط پیدا کند.
7. صورت را با لنگ در حمام تمیز نکنید 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
در روایت آمده است:
وَ إِیَّاکَ أَنْ تَدْلُکَ رَأْسَکَ وَ وَجْهَکَ بِالْمِئْزَرِ الَّذِی فِی وَسَطِکَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْه[7]
یعنی از مالیدن سر و صورت با لنگی که در وسط بدن بسته ای بپرهیز زیرا طراوت صورت را از بین می‌برد.
سفارش شده است حتی در غیر حمام هم مالیدن صورت با پارچه صورت نگیرد. قبلا عروس را با پارچه می‌شستن تا برق بزند و پیامبر صلی الله علیه و آله نهی کرد و فرمود به مرور زمان صورت را سیاه می‌کند.
8. در حمام موهای خود را شانه نکنید 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
شانه کردن در حمام سبب وبای مو و نازک شدن موها می‌شود. وبا به معنای ریزش مو است. شاید خیلی افراد که مبتلا به ریزش مو هستند به جهت شانه کردن در حمام است.
همانطور که مردم به سبب وبا یکی یکی میفتند، موها هم به سبب شانه کردن در حمام می‌ریزند.
إِیَّاکَ وَ التَّمَشُّطَ فِی الْحَمَّامِ فَإِنَّهُ یُورِثُ وَبَاءَ الشَّعْر[8]
یعنی از شانه کردن در حمام بپرهیز زیرا باعث ریزش مو می‌شود.
در روایت دیگر آمده است:
یُرَقِّقُ الشَّعْر[9]
یعنی شانه کردن مو در حمام موها را نازک می‌کند.
9. مسواک در حمام باعث درد دندان خواهد شد 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
مسواک در حمام سبب وبای در دندان می‌شود یعنی دندان ها پشت سر هم می‌ریزد.
متاسفانه امروز در دستشویی انجام می‌شود. دستشویی و حمام هم معمولا یکی است.
10. در حمام کف پا را به سفال نکشید 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
روایات مختلف است ولی به حد تواتر می‌رسند. در برخی آمده است سابیدن کف پا با سفال بدن را خراب می‌کند و یا سبب جذام و پیسی می‌شود.
عرض کردم که مراد از حمام، اتاق گرم است. از باب احتیاط از حمام های امروزی هم این سفارشات رعایت بشود.
امروزه عرفا به حمام های سرد و حمام های امروزی نیز حمام می‌گویند. اگر تابع اطلاق عرفی حمام باشیم شامل این حمام ها نیز می‌شود.
روایتی می‌فرماید که سفال شام یا سفال حمام ضرر دارد.
در روایت آمده است:
لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِ مِصْرَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَهِ وَ یُورِثُ الدِّیَاثَه[10]
یعنی سر خود را با گِل مصر نشویید زیرا غیرت را از بین می‌برد و سبب دیوث شدن می‌شود.
دیاثت یعنی دیگران را به اهل و محرم خود دعوت می‌کند.
در حدیث دیگر آمده است:
یُورِثُ الذِّلَّه[11]
یعنی شستن سر با گِل مصر سبب خواری می‌شود.
افرادی که از کشور مصر اطلاع دارند می‌دانند که مردم غیرت خوبی ندارند و این بیماری یک مقدار شیوع دارد. خاک مصر و گل مصر بی غیرتی می‌آورد.
در روایت آمده است:
مِصْرُ الْحُتُوف[12]
یعنی سرزمین مرگ ها و عمرهای کوتاه.
وارد مصر نشوید که عمر را کوتاه می‌کند و علت آن هم شاید همین باشد که خاک آن جا انسان را بی غیرت می‌کند و شاید زنا آن جا شایع باشد و عمر را کوتاه کند.
شنیده ام حتی آب نیل هم موجب بی غیرتی می‌شود.
مصر اگر الف و لام داشته باشد، به معنای شهر است ولی چون بدون الف و لام است مراد کشور مصر است.
11. از غساله ی حمام به هیچ وجه استفاده نکنید 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
غساله‌ی حمام باعث جذام می‌شود و علت آن را اینگونه بیان می‌فرماید:
یَغْتَسِلُ فِیهِ الْجُنُبُ مِنَ الْحَرَامِ وَ الزَّانِی وَ النَّاصِبُ الَّذِی هُوَ شَرُّهُمَا[13]
زیرا جنب از حرام و زانی و ناصب که از دو مورد قبلی بدتر است در آب حمام غسل می‌کنند.
معلوم می‌شود عرق از جنب حرام ضرر دارد به همین جهت بعض از روایات می‌فرماید که عرق از جنب حرام نجس است. حداقل این است که از جهت طبی ضرر دارد.
12. با اب گرم شده توسط افتاب حمام نکنید 12 کاری که در حمام نباید انجام دهید!
در روایت آمده است:
لَا تَعُودِی فَإِنَّهُ یُورِثُ الْبَرَص[14]
یعنی شستن بدن با آبی که توسط خورشید گرم شده است را تکرار نکن زیرا موجب پیسی است.
افرادی که منبع آن ها در آفتاب است و با خورشید گرم می‌شود و بدن خود را با آن می‌شویند احتمال دارد ضرر داشته باشد و شاید دلیل زیاد شدن پیسی در این زمان منبع آبی باشد که با خورشید گرم شده است.
اگر آب بعد از گرم شدن، سرد شده باشد شستن مانعی ندارد بنابراین آب پشت سدها مانعی ندارند.
شاید هم اگر آب آزاد باشد مانعی نداشته باشد زیرا در روایت آب در ظرف قید شده است.
منابع:
- من لایحضر، شیخ صدوق، ج1، ص111.
- من لایحضر، شیخ صدوق، ج1، ص111.
- وسائل الشیعه، شیخ حرعاملی، ج2، ص42.
- من لایحضر، شیخ صدوق، ج1، ص113.
- مستدرک، نوری، ج1، ص385.
- فقه الرضا، امام رضا ع، ص86.
- فقه الرضا، امام رضا ع، ص86.
- علل الشرائع، شیخ صدوق، ج1، ص292.
- الکافی، کلینی، ط اسلامیه، ج6، ص501.
- الکافی، کلینی، ط اسلامیه، ج6، ص501.
- تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی، ج2، ص282.
- الکافی، کلینی، ط اسلامیه، ج5، ص256.
- الکافی، کلینی، ط اسلامیه، ج6، ص503.
- عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج2، ص88.
