۱۸ راه درمان بیماری جنون
بیانات آیت الله تبریزیان پیرامون 18 راه درمان بیماری جنون در طب اسلامی که رعایت کردن آنها بهترین راه های درمان و پیشگیری از جنون و دیوانگی می باشد، این بیانات در تاریخ 1394/01/17 توسط ایت الله تبریزیان در سلسله دروس ایشان ایراد شده است:
متأسفانه امروزه این بیماری درمان ندارد ولی در طب اسلامی روایات زیاد در مورد این بیماری داریم و شاید بعد از جزام بیشتر از همه در مورد جنون روایت داریم، ولی از مجموع این روایات شاید حدود پنج درصد به درمان می‌پردازند و بقیه درباره پیش گری است، پس نتیجه می‌گیریم جنون بیماری صعب‌العلاج و سهل التدارک است (درمانش سخت و پیشگیری از آن آسان است).
نمک بخورید تا جنون نگیرید!
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «یا على افتتح بالملح، واختم به، فانه من افتتح بالملح وختم به عوفی من اثنین وسبعین نوعا من أنواع البلاء منها الجنون والجذام والبرص»[1]
ترجمه روایت:
«ای علی غذا را با نمک شروع کن و پایان بده، زیرا کسی که با نمک شروع کند و پایان دهد معاف می‌شود از هفتادودو نوع بلا ازجمله از این بلاها جنون و جذام و پیسی است.»
در روایت دیگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «إن الله عزوجل أوحى إلى موسى بن عمران أن ابدأ بالملح واختم بالملح، فان فی الملح دواء من سبعین داء أهونها الجنون، والجذام، والبرص …»[2]
ترجمه روایت:
«خداوند به موسی بن عمران (علیه السلام) وحی فرمود (غذا خوردن را) با نمک شروع کن و با نمک هم ختم کن، زیرا در نمک درمان هفتاد بیماری است که کمترین آن جنون و جذام و پیسی است … .»
در روایت اول گفته شد کسی که با نمک غذا را آغاز کند و پایان دهد از بلا معاف می‌شود ولی در روایت بعدی اشاره شد که در نمک درمان است، نکته دیگر اینکه در روایت اول گفته شد معافیت از بلا که می‌تواند شامل بیماری و چیزهای دیگر مثل فقر هم شود ولی در روایت بعدی گفته شد درمان که به بیماری برمی‌گردد،
نکته دیگر اینکه روایت اخیر گفته در نمک درمان است و نگفته که نمک درمان است بنابراین می‌توان گفت چیزی در نمک وجود دارد که درمان است همان‌طور که در مورد عسل هم در قرآن آمده ﴿ثُمَّ کُلِی مِنْ کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلًا ۚ یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ﴾[3]
ترجمه روایت:
«سپس از تمام ثمرات (و شیره گل‌ها) بخور و راه‌هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، به‌راحتی بپیما، از درون شکم آنها، نوشیدنی با رنگ‌های مختلف خارج می‌شود که در آن، شفا برای مردم است»
با توجه به این آیه می‌توان نتیجه گرفت چون زنبور از گیاهان گوناگون تغذیه می‌کند در عسل شفا وجود دارد نه اینکه عسل به‌طور مطلق درمان است، بنابراین روایت نمک دارای اجزاء و مواد مختلفی است که آنها درمان هستند و اگر نمک را تصفیه کنیم تا کلرید سدیم خالص به دست آید آنگاه دیگر این خواص را ندارد.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «علیک بالملح فانه شفاء من سبعین داء ادناها الجذام والبرص والجنون»[4]
ترجمه روایت:
«بر شما باد خوردن نمک، زیرا درمان هفتاد بیماری است که کمترین آن جذام و برص و جنون است.»
اینکه امروزه تأکید می‌شود نمک خورده نشود از طرفی درست است زیرا نمک تصفیه‌شده خاصیتی ندارد بلکه ضرر هم دارد ولی در مورد نمک‌های طبیعی مانند نمک دریا (البته تمیز و بهداشتی) درست نیست زیرا این نمک مفید است و برای فشارخون ضرر ندارد یا کمتر ضرر دارد، بسیاری از افراد که به من مراجعه می‌کنند دچار بیماری تیروئید هستند و معلوم است که این نمک تصفیه‌شده یددار نتوانسته مشکل کمبود ید را برطرف کند، کسانی که می‌گویند نمک (نمک طبیعی و سالم) مصرف نکنید دقیقاً خلاف توصیه پیامبر (صلی الله علیه و آله) را می‌گویند و این امر یا ناشی از جهل است و یا اینکه این اشخاص منافعی در بیمار بودن مردم دارند ازاین‌جهت که اگر مردم بیمار باشند همیشه دارو مصرف می‌کنند، مانند منع کردن حجامت برای سالیان طولانی در ایران.
یک دکتر از آلمان می‌گفت که ما به نتیجه رسیدیم که این توصیه پیامبر (ص) که می‌فرمایند غذا را با نمک آغاز کنید، چه فایده‌ای دارد، نمک به دلیل تندی مانند هشدار عمل می‌کند و با تحریک ترشحات مانند …بزاق…، بدن را آماده پذیرش غذا می‌کند. شاید فایده نمک برای جنون نیز از همین جهت باشد که باعث تحریک می‌شود.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «ثلاث لقمات بالملح قبل الطعام تصرف عن ابن آدم اثنین وسبعین نوعا من البلاء منه الجنون والجذام والبرص.»[5]
ترجمه روایت:
«سه لقمه با نمک قبل از غذا هفتادودو نوع بلا را از بنی‌آدم برطرف می‌کند.»
امام صادق (سلام الله علیه) می‌فرمایند: «عَلَیکُم بِالأَبیَضَینِ الخُبزِ وَالرُّقَّهِ ، یَعنِی المِلحَ . . . وإنَّ فِی الرُّقَهِ أمانا مِنَ الجُذامِ ، والبَرَصِ ، وَالجُنونِ.»[6]
ترجمه روایت:
«بر شما باد این دو سفید، نان و نمک، زیرا در نمک ایمنی از جذام و پیسی و جنون است.»
در مورد مقدار استفاده از نمک، در روایت‌هایی آمده سه لقمه البته اگر نمک طبیعی باشد و به عقیده بنده حتی خوردن نان و نمک هم جایز است مانند خوراک حضرت امیرالمؤمنین (سلام الله علیه)، بهترین نمک، نمک دریا است و در درجه دوم سنگ نمک یا نمک معدنی ولی نمک تصفیه‌شده مضر است. نمک طبیعی ازنظر ظاهر دارای دانه‌های ریزودرشت و زبر است و کمی چسبندگی دارند و رنگ آن‌هم کدر دارد.
بسمله و حوقله، دومین درمان بیماری جنون
در روایت آمده: «کسی که این را بگوید بعد از نماز صبح و بعد از نماز مغرب، هفت مرتبه، بسم الله الرحمن الرحیم لا حول ولا قوه إلا بالله العلی العظیم، خداوند هفتاد نوع بلا را از او دفع می‌کند که کمترین آن باد (درد متحرک) و پیسی و جنون است.»[7]
در این روایت گفته‌شده دفع می‌کند یعنی مبتلا نمی‌شود و مراد پیشگیری است.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «من بسمل وحولق کل یوم عشرا ” خرج من ذنوبه کیوم ولدته أمه، ودفع الله عنه سبعین بابا ” من البلاء، منها الجنون والجذام والبرص والفالج»[8]
ترجمه روایت:
«کسی که هرروز ده مرتبه بسمله و حولقه (همان حوقله) بگوید، از گاهانش خارج می‌شود مانند روزی که متولدشده و خداوند از او هفتاد باب از بلا را دفع می‌کند که ازجمله آنها جنون و جذام و پیسی و فلج است.»
شستن سر با گل ختمی، بهترین راه درمان بیماری جنون
امام صادق (سلام الله علیه) می‌فرمایند: «غسل الرأس بالخطمی فی کل جمعه أمان من البرص والجنون.»[9]
ترجمه روایت:
«شستن سر با گل خطمی در هر جمعه ایمنی از پیسی و جنون است.»
بهترین شوینده سر گل خطمی سفید است و فواید زیاد دارد ازجمله بهترین درمان برای شوره است، برای استفاده هم می‌توان آن را آسیاب نمود و با آن سر را شست و هم می‌توان از آن شامپو گیاهی درست کرد به این شکل که ابتدا گل آسیاب شده را نیم ساعت تا دو ساعت در آب (ترجیحاً آب گرم) خیسانده و آن را صاف کنید و با مایع به‌دست‌آمده سر را بشویید و هر بار قبل از حمام این کار را بکنید زیرا این مایع برای مدت طولانی ماندگار نیست. شاید گفته شود در این روایت مراد این است که شستن سر هر هفته می‌تواند از این بیماری‌ها پیشگیری کند، ولی چون موضوع روایت شستن با خطمی است باید گفت که روایت اشاره به گل خطمی دارد درحالی‌که در آن زمان شوینده‌های دیگری هم وجود داشت. همچنین می‌توان شوینده‌های دیگر را که در روایات توصیه‌شده مانند حنا و سدر را باهم مخلوط کرد و استفاده نمود.
کمک به فقرا و صدقه، راه پیشگیری از جنون 18 راه درمان بیماری جنون
صدقه خود نوعی درمان است و حتی روایاتی داریم که می‌گویند چگونه باید صدقه داد تا بیماری صعب‌العلاج را درمان کرد، در روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده: «إن الله لا إله إلا هو لیدفع بالصدقه الداء و الدبیله والحرق والغرق والهدم والجنون وعد (صلى الله علیه وآله) سبعین بابا من السوء.»[10]
ترجمه روایت:
«همانا خداوندی که خدایی جز او نیست دفع می‌کند به‌وسیله صدقه بیماری و آپاندیس و سوختن و غرق شدن و ریختن دیوار و سقف روی انسان و جنون و (پیامبر صلی الله علیه و آله) هفتاد باب از سوء شمردند.»
کار راه اندازی برای دیگران، عامل مهم درمان جنون 18 راه درمان بیماری جنون
امام صادق (سلام الله علیه) می‌فرمایند: «من أدخل على مؤمن سرورا فقد أدخل على رسول الله (صلى الله علیه وآله) وقضاء حاجه المؤمن یدفع الجنون والجذام والبرص.»[11]
ترجمه روایت:
«کسی که سروری بر قلب مؤمن وارد کند همانند آن است که این سرور بر قلب پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد کند و برآوردن حاجت مؤمن جنون را دفع می‌کند و جذام و پیسی.»
گرفتن ناخن و سبیل راه پیشگیری بیماری جنون 18 راه درمان بیماری جنون
امام صادق فرموده‌اند: «خذ من شاربک وأظفارک فی کل جمعه فإن لم یکن فیها شئ فحکها لا یصیبک جنون ولا جذام ولا برص.»[12]
ترجمه روایت:
«هر هفته ناخن و سبیل را بگیر و اگر بلند نبود آن را سوهان کن و اگر این کار را کردی مبتلا نمی‌شوی به جنون و جذام و پیسی.»
در روایت دیگر آمده: «تقلیم الأظفار وأخذ الشارب فی کل جمعه أمان من البرص والجنون.»[13]
ترجمه روایت:
«گرفتن ناخن و سبیل در هر هفته ایمنی از پیسی و جنون است.»
امام صادق (سلام الله علیه) می‌فرمایند: «تقلیم الأظفار یوم الجمعه یؤمن من الجذام والجنون والبرص والعمى ، فإن لم تحتج فحکها حکا»[14]
ترجمه روایت:
«ناخن گرفتن در روز جمعه ایمن می‌کند از جذام و جنون و پیسی و کوری، اگر نیاز نداشتی آن را سوهان کن.»
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «من أراد ان یأمن الفقر وشکایه العین والبرص والجنون فلیقلم أظفاره یوم الخمیس بعد العصر ولیبدأ بخنصره من الیسار</