۵ فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
بیانات آیت الله تبریزیان پرامون ” 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید! ” در سلسله دروس طب اسلامی خود مورخ 95/07/06 به شرح ذیل می باشد:
1. تعادل مزاج با حمام های سنتی جهت تداوم سلامتی
پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
دَوَاءُ الْبَلْغَمِ الْحَمَّام[1]
درمان بلغم حمام است. 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
بنابراین یک سوم درمان و دارو حمام است. شکی نیست که حمام بلغم را آب می‌کند و از بدن خارج می‌کند ولی علاوه بر این امام رضا فوائدی را برای حمام ذکر می‌کند که این فوائد خیلی عظیم است.
أَنَّ الْحَمَّامَ رُکِّبَ عَلَى تَرْکِیبِ الْجَسَدِ لِلْحَمَّامِ أَرْبَعُ بُیُوتٍ مِثْلُ أَرْبَعِ طَبَائِعِ الْجَسَدِ الْبَیْتُ الْأَوَّلُ بَارِدٌ یَابِسٌ الثَّانِی بَارِدٌ رَطْبٌ وَ الثَّالِثُ حَارٌّ رَطْبٌ وَ الرَّابِعُ حَارٌّ یَابِسٌ وَ مَنْفَعَتُهُ عَظِیمَهٌ یُؤَدِّی إِلَى الِاعْتِدَالِ وَ یُنَقِّی الْوَرِکَ وَ یُلَیِّنُ الْعَصَبَ وَ الْعُرُوقَ [2]
یعنی حمام همانطور که جسد چهار طبع دارد، حمام هم از چهار اتاق تشکیل شده است، خانه اول سرد و خشک و خانه دوم سرد و مرطوب و خانه سوم گرم و مرطوب و خانه چهارم گرم و خشک است و منفعت حمام عظیم است که منجر به اعتدال می‌شود و محل عورت را پاکیزه می‌کند و عصب و رگ ها را نرم می‌کند.
بعضی می‌گویند کسی که دم دارد در اتاق گرم و مرطوب تشدید می‌شود یا کسی که سوداوی هست در اتاق سرد و خشک تشدید می‌شود درحالی که این چنین نیست و حمام باعث تعدیل طبع انسان می‌شود و تعدیل طبع ارتباط مستقیم با سلامتی دارد. در روایت آمده است:
فَأَیُّمَا جَسَدٍ اعْتَدَلَتْ بِهِ هَذِهِ الْأَنْوَاعُ الْأَرْبَعُ الَّتِی جَعَلَتْهَا مِلَاکَهُ وَ قِوَامَهُ وَ کَانَتْ کُلُّ وَاحِدَهٍ مِنْهُنَّ أَرْبَعاً لَا تَزِیدُ وَ لَا تَنْقُصُ کَمُلَتْ صِحَّتُهُ وَ اعْتَدَلَ بُنْیَانُه[3]
یعنی هر جسدی که چهار طبع آن اعتدال داشته باشد چهار طبعی که صاحبان و قوام دهندگان بدن هستند و هنگامی که هر یک از این چهار طبع زیاد و کم نباشد سلامتی انسان کامل می‌شود و بنیان او اعتدال می‌یابد.
2. بازکردن گرفتگی رگ ها و رسوبات بدن 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
حمام چهار اتاق امام رضا سلام الله علیه فوائد متعددی دارد. یکی از فوائد حمام تعدیل طبائع چهارگانه در انسان است. حمام غلبه طبائع را مهار می‌کند.
دیگر فائده حمام پاک کردن «وَرَکین» یعنی عورتین است. نرم کنندگی عصب هم از فوائد حمام است که امروزه نرمی عصب مطرح نیست.
یکی دیگر از فوائد حمام نرم کردن رگ های خونی است که در مقابل «تصلب شرایین» است.
«ورک» به منطقه باسن و اطراف آن می‌گویند که همان محل عورت انسان است که دائما در معرض کثیفی هستند و در بیت الخلاء تمییزی کامل حاصل نمی‌شود و در حمام است که این منطقه به طور کامل تمییز می‌شود.
«تنقیه» به معنای چیز اضافه ای است که علاوه بر تمییزی حاصل می‌شود. 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
منطقه عورتین دائما در معرض قارچ و میکروب ها است که این مسائل در حمام از بین می‌روند. حمام داغ است که باعث از بین رفتن قارچ ها و میکروب ها می‌شود.
ما «تصلب شرائین» را می‌شناسیم ولی «تصلب عصب ها» را نمی‌شناسیم. امروزه به خصوص در خانم ها شایع شده است که مثلا دست ها را نمی‌توانند ببندند زیرا دست ها خشک شده است و عصب ها خشک شده است.
حمامی که ذکر شد عصب ها را نرم می‌کند. این چیزی است که بشر هنوز راه حل آن را پیدا نکرده است.
علاوه بر رگ های خونی، نرمی عصب هم مطلوب است. اگر عصب خشک بشود مشکلات جدی برای بدن به وجود می‌آورد. یکی از این مشکلات درد هایی است که در تمام نواحی بدن به وجود می‌آید.
افرادی می‌گوید کل بدن من مانند کمر و پا ها درد می‌کند. خیلی ها پا ها را نمی‌توانند جمع کنند یا دستشان را نمی‌توانند جمع کنند که درمان آن حمام به صورت مذکور است.
تصلب شرائین خطرناک است و باعث سکته می‌شود. رگ هایی که سفت و شکننده بشود ممکن است ترکی بخورد و شکستگی در آن ها به وجود بیاید و باعث سکته مغزی یا قلبی بشود.
تصلب شرائین به جهت رسوبی است که در خون وجود دارد. رسوبات خون روی دیواره‌های رگ می‌نشیند که به آن «تصلب شرائین» می‌گویند. 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
رسوبات خون آنقدر محکم است که با هیچ وسیله ای رگ باز نمی‌شود بلکه پاره می‌شود به همین جهت در عمل قلب، از پا رگ می‌گیرند و رگ را تعویض می‌کنند.
دکترها در «آنژیو گرافی» سعی می‌کنند تا رگ را باز کنند ولی گاهی رسوب رگ آنقدر سفت می‌شود که دیگر قابل باز کردن نیست. حمام و گرمی زائدی که در حمام وجود دارد، رسوبات رگ را آب می‌کند. این رسوبات فقط با گرما و حمام آب می‌شوند.
رسوبات آب می‌شوند و رگ نرم می‌شود و از حالت سفتی و سختی خارج می‌شود. امام می‌فرماید حمام، سفتی و سختی رگ را برطرف می‌کند.
3. خارج شدن فضولات بدن
فائده دیگر حمام این است که فضولات و زوائد را از بدن خارج می‌کند. بعدا فضولات ظاهری بدن عرض خواهد شد ولی در اینجا بیشتر مراد فضولات موجود در داخل بدن و داخل رگ ها است.
فضولات خون به شکل عرق کردن خارج می‌شود. 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
قرار شد که حمام شدیدا گرم باشد به گونه ای که انسان یاد جهنم بافتد. این گرما تمام فضولات خون و بدن را به شکل چربی از بدن خارج می‌کند.
بعضی از چرب شدن بدن ناراحت می‌شوند در حالیکه این یک نعمت است چون چربی ها و فضولات بدن با این چربی خارج می‌شود.
بودن چربی ها در داخل بدن ضرر دارد و خارج شدن آن از بدن ضرر ندارد بلکه نفع دارد. این تعریق رسوبات خون را به خارج بدن می‌آورد. این فائده حمام است.
اگر کسی زیاد عرق کند نباید ناراحت باشد و این نشانه سلامتی است و نشان این است که قند در بدن سوخت و سوز می‌شود و تبدیل به حرارت می‌شود.
البته بعض موارد بیماری است و معلول غلبه صفراء است. ولی به طور کلی عرق کردن بد نیست و نشانه‌ی خوبی از سوخت و سوز قند در بدن است.
افرادی که مبتلا به دیابت هستند کمتر عرق می‌کنند و این نشانه‌ی بدی است. مواد قندی می‌سوزد و بدن گرم می‌شود و چربی ها از بدن خارج می‌شود. اگر قرار باشد این چربی ها در بدن بماند موجب چربی خون و تصلب شرایین و سکته های قلبی و مغزی می‌شود.
4. پاک شدن ظاهر بدن با حمام سنتی5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
فائده‌ی دیگر حمام «یذهب العفن»[4] است. یعنی عفونت ها و چرک ها را از ظاهر بدن می‌برد. عرق ها و بوی بد بدن را می‌زداید. ولی فراز قبلی برای کثیفی های داخل بدن بود.
روایات دیگری می‌فرماید حمام بدن را زیاد می‌کند و باعث تقویت بدن می‌شود. روایت می‌فرماید اگر کسی یک روز در میان حمام برود چاق می‌شود:
أَنَّهُ لَوْ کَانَ شَیْ‌ءٌ یَزِیدُ فِی الْبَدَنِ لَکَانَ الْغَمْزُ یَزِیدُ وَ اللَّیِّنُ مِنَ الثِّیَابِ وَ کَذَلِکَ الطِّیبُ وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ وَ لَوْ غُمِزَ الْمَیِّتُ فَعَاشَ لَمَا أَنْکَرْتُ ذَلِک[5]
یعنی اگر چیزی در بدن زیادی ایجاد کند همانا فشار دادن و لباس های نرم و عطر و داخل شدن در حمام است.
این روایت خیلی مهم است. افرادی مراجعه می‌کنند که یک پای او لاغر و یک پای او چاق است. یا دست او اینگونه است. این روایت درمان این موارد است.
دستی که لاغر است با فشار درست می‌شود و باعث رشد آن عضو می‌شود و همچنین با آب گرم بشویید که باعث چاقی و بزرگ شدن آن عضو می‌شود.
بنابراین فشار دادن و آب گرم و حمام باعث چاقی عضو می‌شود.
اگر حمام اسلامی باشد بهتر است. مراد حداقل آب گرم و اتاق گرم است.
5. بهترین برطرف کننده بلغم بدن 5 فائده حمام سنتی که از آن بی خبرید!
وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَذْهَبَ بِالْبَلْغَمِ فَلْیَأْکُلْ کُلَّ یَوْمٍ جَوَارِشْناً حِرِّیفاً وَ یُکْثِرُ دُخُولَ الْحَمَّامِ وَ إِتْیَانَ النِّسَاءِ وَ الْقُعُودَ فِی الشَّمْسِ وَ یَتَجَنَّبُ کُلَّ بَارِدٍ فَإِنَّهُ یُذِیبُ الْبَلْغَمَ وَ یُحْرِقُه[6]
و کسی که می‌خواهد بلغم را از بدن خود بر طرف کند و کم کند پس هر روز جوارش تند بخورد و زیاد وارد حمام بشود و همخوابی با زنان و نشستن در نور خورشید و از هر سردی پرهیز کند زیرا بلغم را می‌برد و می‌سوزاند.
برطرف کردن بلغم سخت است. در روایت آمده است:
وَ أَمَّا الْبَلْغَمُ فَإِنَّهُ خَصْمٌ جَدِل‌ٌ إِنْ سَدَدْتَهُ مِنْ جَانِبٍ انْفَتَحَ مِنْ آخَر[7]
یعنی بلغم دشمنی مجادله کننده است اگر جلوی آن را سد کنی از جانب دیگر می‌آید.
یعنی به راحتی بر طرف نمی‌شود. درمان بلغم حمام است.
«جوارش» یک جور ترکیبی است که بیشتر آن را انواع زیره تشکیل می‌دهد.
منابع:
- مکارم الاخلاق، طبرسی، ص76.
- مستدرک، نوری، ج1، ص375.
- علل الشرائع، شیخ صدوق، ج1، ص110.
- مستدرک، نوری، ج1، ص375.
- فقه الرضا، امام رضا ع، ص346.
- طب الرضا، امام رضا ع، ص41.
- عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج1، ص78.
